تکلیف وزارت بهداشت مشخص نیست/ نمیدانیم به دنبال چه سیستمی برای نظام سلامت خود هستیم؟
تاریخ انتشار: ۴ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۵۹۰۹۲۳
مسئله سلامت ملی و بهداشت عمومی از آن جهت که با حیات شهروندان ارتباط مستقیم دارد، هزینههای فراوانی را در حوزه اقتصاد سلامت بر جامعه و نظام سلامت تحمیل کرده است. بیش از ۵۰ درصد سلامت به سبک زندگی بستگی دارد.
به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، مسئله سلامت ملی و بهداشت عمومی از آن جهت که با حیات شهروندان ارتباط مستقیم دارد، هزینههای فراوانی را در حوزه اقتصاد سلامت بر جامعه و نظام سلامت تحمیل کرده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
به همین جهت گفتوگویی پیرامون طرح پزشکی سلامت و نظام ارجاع داشتیم با علی چهرقانی، مسئول هسته نظام سلامت بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، که در ادامه مشرح آن را میخوانید.
چهرقانی در ابتدا با توضیح وضعیت کلی نظام سلامت گفت: مهمترین بحث در مسئله سلامت هزینههای بهداشت و درمان است. یکی از آن مباحث نیز سالمند شدن جمعیت و دیگری هزینه داروهای پیچیده و عمل پیشرفته است.
وی درباره سیستمهای سلامت در جهان گفت: مثلا آمریکا با بازارهای آزاد و انگلیس با بسته کردن نظام بهداشت و درمانش این مسئل را مدیر یت کرده است. در ایالات متحده آمریکا نظام سلامت آزاد برقرار است. در انگلستان نیز نظام NHSH اجرا میشود. در آلمان هم سیستم بیسمارک مبتنی بر تامین اجتماعی در دست اجراست. آلمان و انگلیس هم نظام ارجاع را اجرا میکنند.
وی گفت: درمان محور شدن چه در ایران و چه در سایر نقاط جهان مشکلاتی را به همراه دارد. مثلا اگر دل درد داشته باشند به پزشک متخصص مراجعه میکنند و نه پزشک عمومی. عیب این مسئله این است که شاید با درمان عمومی و هزینه کمتر با عوارض کمتری بتوان آن را حل کرد. البته به خاطر سرانه پائینی که به پزشکان عمومی اختصاص داده میشود، آنها کمتر به سمت نظام پزشکی خانواده میآیند.
چهرقانی گفت: الزاما نیاز نیست هر تقاضایی تامین شود. برخی نیازها به جامعه القا میشود. مثلا با فیزیوتراپی اگر مشکل بیمار حل میشود دیگر نیاز نیست که به پزشک متخصص مراجعه شود و دست به عمل جراحی بزند. طرح پزشکی خانواده و نظام ارجاع باید از سطح یک درمان که سادهترین درمان است و مثالی برای آن هم تغییر در سبک زندگی است، دنبال شود. باید این روند از سادهترین به پیچیدهترین تنظیم شود.
وی افزود: برای مثال سطح اول خدمات اولیه و عمومی است و سطح دوم خدمات تخصصی. در روند درمان پزشکان بادید از راهنمای بالینی پیروی کنند. ۲۰ درصد سلامت به شاخصهای وزارت بهداشت و بیش از ۵۰ درصد آن به سبک زندگی بستگی دارد.
-چرا طرح نظام پزشکی خانواده بهطور کامل اجرایی نشده است؟
چهرقانی گفت: این طرح از سال ۱۳۹۴ در مناطق روستایی اجرا شده و در سال ۱۳۹۲ نیز در شهرهای استان فارس و مازندران اجرا شد، اما الان مسکوت مانده است. وزارت بهداشت باید مجری اسناد بالادستی باشد و تعهد سیاسی نسبت به این طرح داشته باشد
وی گفت: تکلیف وزارت بهداشت باید مشخص شود که چه میخواهد. نمیدانیم به دنبال چه سیستمی برای نظام سلامت خود هستیم تا متناسب با آن ظرفیت پزشک را تعیین کنیم. سال ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲ که دولت جدید روی کار آمد، آقای قاضی زاده هاشمی در وزارت بهداشت اعتقادی نسبت به آن نداشتند و طرح متوقف شد. طرح تحول نظام سلامت چایگزین آن شد. در اثر این اقدامات، هزینههای زیادی بر نظام و مردم وارد میشود. مطالبه اصلی ما در مرکز تحقیقاتی ثریا در ۶ محور و به شرح زیر است:
۱) نیازسنجی و بسته خدمات سلامت
نیازسنجی سلامت در نسخه (۰۳) شیوهنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع در مناطق شهری دیده شده است؛ ولی با توجه به اهمیت بسیار زیاد آن، باید با جزئیات بیشتری به آن پرداخت. جهت انجام این مهم باید کمیتهای تشکیل شده تا بهصورت مداوم اقدام به نیازسنجی نموده و از نتایج حاصل از آن در سیاستگذاری و برنامهریزی برای برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع استفاده شود.
۲) تأمین مالی و ضمانت اجرایی برنامه
با توجه به تجربه طرحهای کلان گذشته مانند طرح تحول سلامت، در نظر گرفتن بودجه سالیانه به عنوان منبع مالی پایدار طرح، اشتباه بزرگی بوده و نمیتواند اجرای تمام و کمال و بلندمدت آن را تضمین نماید. همچنین یکی از منابع تأمین اعتباری که برای برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع در نظر گرفته شدهاست، بیمهها هستند که با توجه به وضعیت نابهسامان سازمانهای بیمهگر پایه و معوقات آنها، امکان تزریق اعتبار مورد نیاز را به طرح مذکور ندارند.
۳) اجرای راهنماهای بالینی
با توجه به لزوم نظارت بر برنامه و اجرای راهنماهای بالینی در نظام ارجاع، آغاز اجرای برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع بدون راهنماهای بالینی بیمعنا بوده و بلاشک این برنامه به اهداف خود دست نخواهد همچنین با توجه به مقاومت پزشکان و سایر کادر درمان در مقابل اجرای راهنماهای بالینی، پیشنهاد میشود ضمن فرهنگسازی و اقناع تیم پزشکی خانواده، تدوین راهنماهای بالینی بهصورت همزمان صورت گرفته و اجرای برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع پس از آن آغاز شود.
۴) نظارت و ارزیابی عملکرد
ارزیابی عملکرد در نسخه (۰۳) برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع، دارای جایگاه ویژهای نبوده و بر روی آن تمرکز نشده است. همچنین سازوکار و شاخصهای ارزیابی عملکرد در این برنامه باید با توجه به نسخه (۰۳) مورد بازبینی قرار گرفته و اصلاح شود.
۵) آموزش پزشکی
برهم خوردن نسبت نیروهای متخصص در مقابل نیروهای عمومی، تمرکز بیش از اندازه محتوای آموزشی بر درمان بیماریها، ضعف در توانمندسازی پزشکان برای مدیریت نظام شبکه و سیستم مراقبتهای بهداشتی اولیه و فقدان آموزش در زمینههای علوم اجتماعی و انسانی از جمله مشکلات مربوط به آموزش پزشکی است که میبایست جهت اجرای صحیح پزشکی خانواده اصلاح گردند.
۶) فرهنگسازی
در رابطه با اهمیت فرهنگسازی در برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع میتوان به این مسئله اشاره کرد که بیماران به توانمندی پزشک عمومی و پزشک خانواده خود اعتماد کافی نداشته و مایل هستند به پزشک متخصص و فوقتخصص مراجعه کنند. این تخصصگرایی علاوه بر جامعه، در میان پزشکان نیز رواج داشته و تمایلی به پیگیری روند درمان از سطوح اولیه ندارند.
منبع: خبرگزاری دانشجو
کلیدواژه: نظام پزشکی وزارت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع راهنما های بالینی وزارت بهداشت نظام سلامت
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت snn.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری دانشجو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۵۹۰۹۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آیا برنامه سلامت خانواده بهتر از پزشک خانواده است؟
اجرای برنامه سلامت خانواده و نظام ارجاع، از سال گذشته با ۵۹ شهر کلید خورد و در ادامه بر تعداد شهرهای تحت پوشش برنامه افزوده شد.
این برنامه که وزارت بهداشت اصرار زیادی بر اجرای آن دارد، تا حدود زیادی شبیه برنامه پزشک خانواده است که گفته میشود برنامه سلامت خانواده جایگزین آن شده است. اما، روند اجرای برنامه سلامت خانواده در شهرهایی که کلید خورده است، نشان میدهد که تفاوت چندانی با برنامه پزشک خانواده ندارد. با این تفاوت که تغییراتی در ترکیب تیم مراقب سلامت به وجود آمده است.
حسین فرشیدی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، در دفاع از برنامه سلامت خانواده و نظام ارجاع؛ معتقد است که با توجه به اهمیت مراقبتهای بهداشتی اولیه PHC و آثار ارزشمند آن، دولت سیزدهم و وزارت بهداشت به دنبال توسعه این مدل هستند و با توجه به عدم پوشش مناسب خدمات سلامت خانواده در سطح شهرها، طرح پزشک خانواده در شهرها برای ما اهمیت دارد و متأسفانه پزشکان ما کوریکولوم درسی مناسب در این زمینه با محتوای آموزشی لازم را نداشتهاند. لذا بهتر است مراقبان سلامت را از کارشناسان حوزه پرستاری یا مامایی در مراکز شهری داشته باشیم که بعد از دو سال طرح، آن گونه که پزشکان برنامهریزی میکنند، قصد خداحافظی و رفتن به دوره تخصص را نداشته باشند و چنین افرادی، مسئول پیگیری و درمان ساکنان شهرها خواهند بود و followup را در حوزه درمان نیز به عهده خواهند داشت.
وزارت بهداشت مدعی است که اساس برنامه سلامت خانواده، بر این نکته قرار گرفته که هر شهروند ایرانی یک مراقب سلامت و هر خانم ایرانی نیز یک مامای مراقب داشته باشد و هر شهروند و خانوادهاش، علاوه بر مراقب سلامت سطح اول، یک پزشک خانواده نیز داشته باشند که در صورت نیاز ارجاع به وی انجام شود و در صورت نیاز به سطوح بالاتر ارجاع داده و پیگیریها صورت میگیرد.
در این طرح، مراقب سلامت به عنوان رکن اصلی است که میتواند کارشناس بهداشت یا پرستاری باشد و باید یک کارشناس مامایی نیز در ازای هر بلوک ۳۰۰۰ نفره در نظر گرفته شود و رکن دیگر این برنامه، یک پزشک خانواده با حداقل مدرک پزشکی عمومی و گذراندن آموزشهای لازم است و در مرکز جامع سلامت دندانپزشک، کارشناسان ناظر، کارشناس سلامت روان، کارشناس تغذیه و دیگر حرفههای مورد نیاز نیز حضور دارند.
در سطوح اولیه ارائه خدمات سلامت، پایگاههای سلامت خانواده را خواهیم داشت و سپس با ظرفیت ۴ بلوک از چنین زیرمجموعههایی؛ مرکز خدمات جامعه سلامت را داریم که در آن خدمات تجمیع میشوند و تعداد ۴۰ تا ۸۰ هزار نفر را پوشش میدهند و در این سطح کارشناسان بهداشت محیط، بهداشت حرفهای و مدیریت سلامت هم جزو برنامه هستند.
منتقدان چه میگویند
محمدجواد کبیر، عضو شورای آیندهنگاری، نظریهپردازی و رصد کلان سلامت، با عنوان این مطلب که حدود ۶۳ درصد بیمه شدگان کشور تحت پوشش تأمین اجتماعی هستند، گفت: اجرای یکپارچه این طرح به نظر میرسد که قابل تحقق نباشد زیرا بیمه شدگان همگانی بیمه سلامت به خوبی قابل پوشش هستند، اما بیمه تأمین اجتماعی تکلیفش روشن نیست.
وی افزود: اگر به نظام ارائه خدمت در PHC توجه کنیم، به نقش عوامل محیطی مانند سالمسازی آب و…، نیز پرداخته میشد که در شهرها قابلیت اجرا ندارد. همچنین اگر بخواهیم بر خانواده متمرکز شویم؛ باید در شهرها به اختیارات و خواستههای مردم هم با توجه به گستردگی انتخابهای آنان در مقایسه با روستا توجه کنیم.
امیدوار رضایی، عضو پیوسته فرهنگستان و عضو شورای آیندهنگاری نیز گفت: در نظام جمهوری اسلامی باید همه اقدامات و برنامهها بر اساس سیاستهای کلی نظام باشد و از ابلاغ سیاستهای کلی سلامت ۱۰ سال میگذرد و در مجمع تشخیص مصلحت روی آن کار شده و در بند ۷ این سیاستهای کلی آمده است که قانون به صورت مصوبات مجلس یا لوایح وزارتی باید زیربنای اصلی هر برنامهای باشد که تاکنون در برنامه سلامت خانواده این نکته دیده نشده است.
حسین ملک افضلی، عضو پیوسته فرهنگستان و عضو شورای آیندهنگاری، نظریهپردازی و رصد کلان سلامت گفت: باید در شهرها با توجه به سطح بالای تحصیلات مردم، برنامه را به جای مراقب محور بودن، در قالب پزشک محور بودن طراحی کنیم؛ زیرا پزشکان جایگاه والایی برای جلب اعتماد مردم در اجرای این برنامه دارند و مراقبان سلامت زیر نظر پزشکان فعالیت کنند.
وی افزود: پیشنهاد بنده تکمیل کار کارشناسی با کمک خبرگان این عرصه و داشتن صبر لازم قبل از آغاز عجولانه برنامه فعلی است که منابع را بههدر خواهد داد و این برنامه قرار نیست تمام مشکلات حوزه سلامت یا PHC را حل کند و باید منابع مالی و انسانی آن تأمین شود و در نگاه حداکثری باید مشکلات انباشته PHC در سنوات گذشته را با کمک آن حل کرد.
فاطمه درخشانی، عضو پیوسته و عضو شورای آیندهنگاری، نظریهپردازی و رصد کلان سلامت در بیان دیدگاه خود گفت: در این طرح به بحث پرداخت بیمهها در مقایسه با دورههای گذشته که پزشک خانواده را اجرا میکردیم، کمتر توجه شده است.
وی افزود: در اجرای طرح پزشک خانواده در تجربهای که ما داشتیم، مردم به پزشک عمومی اعتماد کافی نداشتند. اکنون که قرار است مراقب سلامت با مدرک کارشناسی، مسئولیت این برنامه را داشته باشد، باید ببینیم اعتماد مردم تا چه حد است.
منبع: خبرگزاری ایسنا